Havalimanı pistleri nasıl isimlendiriliyor hiç düşündünüzmü yada hiç merak ettinizmi.
Havalimanı pistleri nasıl isimlendiriliyor ? Havalimanlarında uçakların indiği pistlerin neye göre numaralandığını hiç düşündünüz mü? Şimdi bu konuyu açıklamaya çalışacağım.
Çoğu kişiye anlamsız gelen yada ilgisini çekmeyen bu numaralar aslında pistlerin isimleridir. Numaralar pistin bulunduğu bölgedeki manyetik konuma karşılık gelmekte. Manyetik konumu bulmak içinse pusulaya ihtiyaç vardır. Pusulanın kuzeyi 360 , güneyi 180 , batısı 270 ve doğusu da 90’ı gösterir. Pistlerde pusuladaki radyale en yakın değere göre isimlendirilir. Pusulada çıkan 3 haneli sayı yuvarlanarak 2 haneye indirilir. Örneklemek gerekir ise pusula 245’i gösteriyorsa buna en yakın değer olan 25 alınır. Bir diğer anlatımla ikili sayılar pistin gösterdiği radyallerin en yakın 10’a bölünüp yuvarlanmasıyla da (245/10=24.5 yuvarlarsak 25) isimlendirilir. Zaman içinde pistlerde yapılan çalışmalar manyetik konumda sapmalara sebep olabilir bu durumda pistlerin numaraları da değişir. Örneğin İstanbul Atatürk Havalimanı’nın 06/24 pisti 05/23 olarak değişmişti.
Ancak her pistin iki başı bulunmaktadır. Kalkış veya iniş yapan uçak hangi başı kullanıyorsa pist o taraftan isim alır. Örneklemek gerekir ise Atatürk Havalimanı hava trafik kontrolörü pilota “05 pistine iniş serbest” diyince uçak 05/23 pistine burnu 05 doğrultusunu (Deniz Tarafı) gösterecek şekilde iner. Eğer iniş izni 23 pistine verilirse, bu sefer uçak 05/23 pistine burnu 23 doğrultusunda (Denize Doğru) iniş yapar. Eğer bulunulan meydanda paralel pistler varsa Uçağın kalkış veya iniş yaptığı yöne göre sağda kalan sağ pist (R), solda kalan ise sol pist (L) adını alır. Atatürk Havalimanında bulunan paralel pistlere örnek verecek olur isek paralel pistleri 18R/36L ve 18L/36R şeklinde isimlendirilmiştir. Eğer havalimanında birbirine paralel 3 pist varsa ortadakinin sonuna da C harfi konulalarak isimlendiriliyor.
Son bir not Uluslararası Havacılık kuralları gereği pist numaralar daima tek tek okunur. Yani 18/36 pisti bir-sekiz ve üç-altı diye okunmak zorundadır.
Coğrafi Kuzey Manyetik Kuzey
Nedir bu karmaşa; Dünya haritalarındaki boylam çizgileri kuzeyde tek bir noktadan çıkarak güneyde tek bir noktada birleşirler. Bu noktalar gerçek yani coğrafi kuzeyi/güneyi gösterir. Ancak bildiğiniz gibi pusulalar manyetik oldukları için gerçek kuzeyi değil manyetik kuzeyi gösterirler. Uçaklarda bulunan pusulalar da manyetik prensibe göre çalışmaktadır. Pistlerin numaralandırmaları manyetik kuzey referans alınarak yapılmıştır.
Manyetik kuzeyi referans almanın getirdiği tek dezavantaj vardır. Bu dezavantaj ise manyetik kuzeyin her sene değişiyor olmasıdır. Maalesef manyetik kuzey her sene 50-60 km arsında Rusya’ya doğru hareket etmektedir. İş böyle oluncada zaman içerisinde pistin adının değiştirilmesi gerekiyor. Dünyada da pist isimlerinde zamanla değişiklikler yapılmaktadır. Ancak değişimin çok fazla olduğu yerlerde mesela manyetik kuzeye yakın bölgelerde pist numarasının yanında T harfi yazdığını görmekteyiz. Örneklemek gerekir ise 23 T pisti gibi. Burada T harfinin anlamı pistin numaralandırmasının “True” yani coğrafi kuzeyin referans alınmasıdır. Kanada kuzeyde bulunan Alert Havalimanının pist ismi 05T/23T şeklindedir. Manyetik kuzeyin çok fazla değiştiği lokasyonlarda coğrafi kuzeyin referans alınması yaygın bir uygulamadır.
