Exchange ReFS Disk Yapılandırması işlemi sunucunuzun performansı için çok önemli bir konudur. Bi çok IT personelinin atladığı ve sonradan performans darboğazlarına yol açan basit bir konfigürasyondur. Bu makalemde adım adım nasıl yapacağınızı anlatacağım.
Giriş
Microsoft Exchange Server, doğası gereği yüksek I/O (Giriş/Çıkış) taleplerine sahip bir uygulamadır. Veritabanı okuma/yazma işlemleri ve işlem günlüklerinin (transaction logs) sıralı yazma gereksinimleri, alttaki depolama altyapısının performansını kritik hale getirir. Yıllarca NTFS, Exchange için standart dosya sistemi olmuştur. Ancak NTFS’in mimarisi, modern büyük veri kümeleri ve hızlı kurtarma senaryoları için bazı sınırlamalara sahiptir.
Exchange Server 2019 ile birlikte Microsoft, veritabanı ve log dosyalarını barındıran diskler için ReFS (Resilient File System – Esnek Dosya Sistemi) kullanımını resmi olarak desteklemeye ve önermeye başladı. Bu makale, ReFS‘in Exchange Server 2019 için neden tercih edilmesi gerektiğini ve üretim ortamlarınızda nasıl doğru bir şekilde yapılandırılacağını teknik detaylarıyla anlatıyorum.
Neden Exchange Server 2019 İçin ReFS?
ReFS, NTFS’e göre özellikle veri bütünlüğü ve büyük veri kümelerinin yönetimi konusunda önemli avantajlar sunar. Exchange Server yöneticileri için ReFS’i vazgeçilmez kılan en önemli özellik “Blok Klonlama” (Block Cloning) teknolojisidir.
Blok Klonlamanın Gücü
Exchange Server’da bir veritabanının kopyasını oluşturmak (seeding) veya pasif bir veritabanı kopyasını güncellemek yoğun disk aktivitesi gerektirir. NTFS’de bu işlem, verilerin fiziksel olarak bir yerden başka bir yere kopyalanması anlamına gelmekte ve bu da zaman alır, disk I/O’su tüketir.
ReFS üzerindeki Blok Klonlama teknolojisi sayesinde, dosya kopyalama işlemleri fiziksel veri hareketi yerine “metadata” (üst veri) seviyesinde gerçekleşmektedir. Exchange 2019, bu teknolojiyi şu alanlarda aktif olarak kullanır:
- Daha Hızlı Veritabanı sınıflandırması (Seeding): DAG içerisindeki yeni bir kopyanın oluşturulması inanılmaz derecede hızlanır.
- Checkpoint Dosyası Yönetimi: ESE (Extensible Storage Engine), checkpoint dosyalarını yönetirken blok klonlamayı kullanarak disk üzerindeki yazma yükünü azaltır.
Özetle ReFS, Exchange sunucularınızdaki bakım sürelerini kısaltır ve ayrıca DAG replikasyon sağlığını iyileştirir.
Önkoşullar ve Desteklenen Senaryolar
ReFS yapılandırmasına başlamadan önce aşağıdaki gereksinimlerin karşılandığından mutlaka emin olun:
- İşletim Sistemi: Windows Server 2019 veya daha üstü sürüm (Core veya Desktop Experience).
- Exchange Versiyonu: Exchange Server 2019 (En güncel Cumulative Update önerilir).
- Disk Tipi: ReFS, hem fiziksel sunucularda doğrudan bağlı depolama (DAS/SAN) hem de sanal makinelerdeki sanal diskler (VHDX) üzerinde desteklenir.
- Kullanım Alanı: ReFS, sadece Exchange Veritabanı (.edb) ve İşlem Günlükleri (.log) dosyalarını barındıran birimler için desteklenir. Exchange Server’ın kendi kurulum dosyalarının bulunduğu C: sürücüsü NTFS olarak kalmalıdır.
Adım Adım ReFS Yapılandırma Kılavuzu
Exchange Server için ReFS yapılandırması, “Diski ReFS olarak biçimlendir” işleminden daha fazlasını gerektirmektedir. Performansı optimize etmek ve Exchange’in kendi veri bütünlüğü mekanizmalarıyla çakışmayı önlemek için belirli ayarlamalar zorunludur.
Aşağıdaki işlemler, yeni eklenmiş ham (raw) bir diskin PowerShell ile Exchange için en iyi hale nasıl getirilir gösterir.
1. Diski Tanımlama ve Başlatma
Öncelikle sunucuya eklenen yeni diski tanımlayalım ve GPT (GUID Partition Table) olarak başlatalım. MBR format, 2TB üzerindeki diskleri desteklemediği için Exchange birimlerinde GPT standarttır.
“ Get-Disk | Where-Object PartitionStyle -eq ‘RAW’ ”

Diski GPT olarak başlatın (Örnekte Disk Numarası 3-4 varsayılmıştır)
“ Initialize-Disk -Number 3 -PartitionStyle GPT ”

2. Bölüm (Partition) Oluşturma
Diskin tamamını kullanacak yeni bir bölüm oluşturuyoruz. En iyi uygulama olarak, Exchange veritabanı birimleri için sürücü harfi (E:, F: gibi) yerine Birim Bağlama Noktaları (Volume Mount Points) kullanılması önerilmektedir. Bu, DAG yapılarında yönetimi kolaylaştırır ve 26 sürücü harfi limitine takılmanızı önlemektedir.
Ön hazırlık: C: sürücüsü altında bağlama noktaları için bir klasör yapısı oluşturun (Örn: C:\ExchangeVolumes\DB01).
“ New-Item -Path “C:\ExchangeVolumes\Database\DB01” -ItemType Directory ”

Yeni bölümü oluşturup ardından bağlama noktasına atamasını yapıyoruz.
New-Partition -DiskNumber 3 -UseMaximumSize | Add-PartitionAccessPath -AccessPath “C:\ExchangeVolumes\Database\DB01”

3. ReFS Olarak Biçimlendirme (Kritik Adım)
Bu aşama yapılandırmanın en kritik kısmıdır. Format-Volume komutunu kullanırken iki önemli parametreye dikkat etmeliyiz: AllocationUnitSize ve IntegrityStreams.
Kritik Parametreler:
- -FileSystem ReFS: Dosya sistemini belirler.
- -NewFileSystemLabel “DataBase01”: Birim etiketi (Opsiyonel ama önerilir).
- -AllocationUnitSize 64KB: (Ayırma Birimi Boyutu). Exchange Server veritabanları 32KB sayfa boyutunda I/O yapar. 64KB’lık bir AUS, Exchange I/O işlemleri için en uygun performansı sağlamakta ve ReFS blok klonlama verimliliğini artırmakta.
- -SetIntegrityStreams $false: (Bütünlük Akışları). BU PARAMETRE ZORUNLUDUR. ReFS’in varsayılan bütünlük akışları, her yazma işleminde ekstra metadata yazarak performansı ciddi olarak düşürür. Exchange’in kendi veritabanı sağlama toplamı (checksum) mekanizması zaten mevcuttur. ReFS’in bu özelliğini açık bırakmak, çift kontrol nedeniyle ciddi performans kayıplarına yol açacaktır.
Uygulama Komutu:
C:\ExchangeVolumes\Database\DB01 yoluna bağlanan birimi bulup biçimlendiriyoruz.
Format-Volume -FileSystem ReFS -NewFileSystemLabel “DataBase01” -AllocationUnitSize 64KB -SetIntegrityStreams $false -Confirm:$false

4. Yapılandırmayı Doğrulama
İşlemi tamamladıktan sonra, ayarların doğruluğunu kontrol ediyoruz.
“ Get-CimInstance -ClassName Win32_Volume | Select-Object Name, FileSystem, Label, BlockSize | Sort-Object Name | Format-Table -AutoSize ”
Çıktıda dikkat edilmesi gerekenler:
# File System Name : ReFS
# Bytes Per Cluster : 65536 (Bu 64KB demektir)

Veri bütünlük akışlarının kapalı olduğunu teyit ediyoruz.
“ Get-FileIntegrity “C:\ExchangeVolumes\Database\DB01\” ”

Önemli Hususlar ve En İyi Uygulamalar
- RAID Yerine Geçmez: ReFS bir dosya sistemidir, bir donanım yedekliliği sağlamaz. Alt katmanda mutlaka uygun bir RAID yapılandırması (RAID 10 veya RAID 6/5 gibi SSD/HDD türüne göre) kullanmaya devam etmelisiniz.
- Antivirüs Tarama İstisnaları: NTFS’de olduğu gibi, ReFS birimlerinde de Exchange veritabanı, log ve checkpoint dosyaları için antivirüs tarama istisnaları (exclusions) mutlaka yapılandırmalısınız.
- Karışık Kullanımdan Kaçının: Aynı birim üzerinde hem veritabanı hem de log dosyalarını barındırmak mümkündür (Microsoft destekler), ancak performans izolasyonu için veritabanı ve logları farklı fiziksel disklerden gelen farklı ReFS birimlerine ayırmak en iyi yöntemdir.
- Mevcut NTFS Disklerin Dönüşümü: Mevcut verilerinizi içeren bir NTFS diskini doğrudan ReFS’e dönüştürmeniz mümkün değildir. Verileri başka bir yere taşımanız (veya yeni bir ReFS disk ekleyip DAG üzerinden replikasyon yapmanız), diski formatlamanız ve verileri geri taşımanız gerekir.
Sonuç
Exchange 2019’da ReFS kullanımı, özellikle blok klonlama teknolojisi sayesinde büyük veritabanlarının yönetiminde önemli avantajlar sağlar.
Ancak bu avantajlardan yararlanmak için diski sadece ReFS olarak biçimlendirmek yeterli değildir. Bütünlük akışlarının devre dışı bırakılması (Integrity Streams Disabled) ve 64KB ayırma birimi boyutunun (Allocation Unit Size) kullanılması, performans sorunları yaşamadan stabil bir Exchange altyapısı kurmak için hayati önem taşımaktadır.
Bu makalemde Mount Points yapılandırması üzerine anlatım sağladım. Direkt disk sürücü harfi ile de bu adımlardaki gibi işlemleri yapabilirsiniz.
